Koran volgens drs. Strengholt meer gericht op inkeer dan op vergelding

K. van der Zwaag

HILVERSUM - Intensief bestudeerde ds. M. J. Strengholt de koran op het punt van de doodstraf. Het resultaat viel hem mee. Morgen houdt hij voor het Studiegezelschap van Evangelische Oud- en Nieuwtestamentici (SEON) een lezing over de doodstraf in de koran.

Ds. Strengholt, parttime Nederlands gereformeerd predikant in Nunspeet en woonachtig in Hilversum, specialiseerde zich tijdens zijn studie theologie in Utrecht in de islam. Hij is beducht voor het doen van al te boude uitspraken over het gewelddadige karakter van deze religie. De predikant vond veel minder teksten over de doodstraf in de koran dan hij van tevoren had gedacht. "De koran is geschreven in het kader van de strijd van de moslims tegen hun vijanden. Een belangrijke reden om iemand te doden is bijvoorbeeld de bloedwraak. Maar deze richtlijn in de koran staat juist in het teken van een verzachting van een situatie waarin stammen onbeperkt elkaar naar het leven stonden en waarbij het recht van de sterkste gold. De koran wil binnen deze context het doden inperken en staat alleen toe dat ��n man moet sterven als hij de oorzaak is van iemands dood. Bovendien houdt de koran de mogelijkheid van het geven van bloedgeld open. De koran is veel meer gericht op inkeer dan op straffen en vergelding."

Ds. Strengholt weet dat er binnen de islam in ieder geval ��n geval van noodzakelijke doodstraf bestaat, namelijk bij afval van de islam. "Die regel is overigens niet in de koran opgenomen, maar komt wel voor in de soenna, de islamitische traditie. Het gaat daarbij maar om een enkele tekst, die echter hier en daar wel wordt gepraktiseerd. Dat betekent lang niet altijd dat de overheid dit doet. Het kunnen ook familieleden zijn die deze regel in praktijk brengen. De doodstraf geldt niet voor christenen die al lange tijd leven in een islamitische samenleving, zoals in Egypte, waar ze vanouds een grote minderheid vormen. Vooral vroeger speelden christenen een belangrijke rol in de samenleving. Ze waren dus niet zomaar te elimineren. De islam heeft in dit optreden ook iets pragmatisch." Feit blijft dat in sommige landen, zoals in Nigeria, vrouwen worden gestenigd na het plegen van overspel. Regels daarvoor komen niet in de koran voor, zegt Strengholt, maar wel in de traditie die zich na de koran heeft ontwikkeld.

Tussen de koran en het Oude Testament ziet hij een parallel als het gaat om het uitvoeren van regels over bloedwraak en overspel. "Ik moet zeggen dat het Oude Testament zelfs strikter is dan de koran als het gaat om straffen voor overspel. Voor moslims is dit feit een bewijs dat hun religie beter en toleranter is omdat de islam na het jodendom is gekomen. De regels voor bloedwraak en straf ingeval van overspel zijn door de profeet Mohammed ingeperkt. Ook het Nieuwe Testament laat een andere inbreng zien door het optreden van Jezus en is veel meer gericht op clementie en vergeving. Het Oude Testament en de islam kennen beide wel een nadrukkelijke verwevenheid van godsdienst en samenleving." Strengholt merkt op dat de koran nog een andere reden noemt om iemand te doden. Dat is in het geval van tegenstand in de strijd. "Dat geldt vooral mensen die zich tegen de islam en de moslims keren. Doodstraf is dan een van de middelen, naast bijvoorbeeld verbanning. De koran spreekt herhaaldelijk van huichelaars, mensen die zich voordoen als moslims of als vrienden maar zich in werkelijkheid tegen de islam opstellen. De koran keert zich verder tegen de veelgodendienaars, mensen die allerlei goden aanbidden. Zij worden eerst ertoe opgeroepen zich te bekeren. Doen zij dat niet, dan verdienen zij de dood, zegt de koran. De koran ziet hen als het zuurdesem dat het hele deeg bederft."

Dat zich in de toekomst in Nederland een situatie zal voordoen waarin een islamitische meerderheid geen ruimte zal overlaten voor christenen en andersdenkenden, daarvoor is Strengholt niet bang. "Daarvoor is de islam te verbrokkeld en te verdeeld. In de islamitische wereld zie je zo veel verschillen. Dat geldt niet alleen voor Europa, maar ook voor het Midden-Oosten. In Egypte en Turkije bijvoorbeeld is een grondwet naar Europees model overgenomen, en daar is de islam iets anders dan in Saudi-Arabi�. Ik kan niet zo veel met angst en het indelen in groepen." Feit blijft dat filmmaker Theo van Gogh op bijna rituele wijze vermoord is.
"De rituele moord op Van Gogh lijkt me moeilijk direct op de koran te baseren, en is zeker ook niet iets wat door de grote meerderheid van de moslims wordt nagestreefd. Zij die dat wel willen, horen bij een kleine fanatieke richting, die wel een bedreiging is voor de samenleving, maar ook lang niet zo massief bedreigend is als wel wordt voorgesteld."

Dat de islam historisch gezien voor een deel met geweld en door veroveringen is uitgebreid, is volgens Strengholt waar. "Maar moet je dan zeggen dat de islam als godsdienst gewelddadig is? Het blijft natuurlijk wel spannend hoe de islam zich zal ontwikkelen, ook als hij eventueel een meerderheid in het Westen verwerft. De koran echter laat naar mijn overtuiging weinig ruimte voor verbreiding van de religie door geweld, en zeker niet door de doodstraf."

04/3/2005