VK OPINIE Een weigerambtenaar trekt zich terug uit de relatie van mens tot mens en vindt het vanzelfsprekend dat hij niet empathisch dienstbaar hoeft te zijn, zoals zijn functie dat van hem vraagt, schrijft Henk Kik. Zij moeten óf hun functieomschrijving uitvoeren, óf opstappen, vindt hij.

Op het moment dat minister Schippers de Oekraïense autoriteiten oproept een einde te maken aan het discrimineren van homo's en lesbiennes, wordt in Nederland de zogenaamde weigerambtenaar gedoogd.

De discussie rond het fenomeen weigerambtenaar is weer actueel nadat minister Spies van Binnenlandse Zaken vrijdag 8 juni jl. bekend maakte dat het demissionaire kabinet niets zal doen aan het gedoogbeleid van de weigerambtenaar.

Gewetensvrijheid
Het probleem in deze discussie kent altijd dezelfde dynamiek: de christen beroept zich op individuele gewetensvrijheid en ervaart de  buitenwereld als discriminerend en vijandig tegen christenen. De discussie wordt binnen de kortste keren op betrekkingsniveau gevoerd en gaat niet meer over de inhoud van het gelijkheidsbeginsel en het naleven van de wet. Naar aanleiding van de Voorlichting Raad van State inzake gewetensbezwaarde trouwambtenaren  twitterde Ronald Plasterk: 'Als je 'gelijk geslacht' nu eens vervangt door ras of geloof. Zolang er maar iemand bereid is 'ze' te trouwen. #zucht'.  Hieraan voegt hij terecht toe dat er voor de wet geen verschil is tussen discriminatie op basis van ras, geloof en seksuele geaardheid. De reacties van enkele twitteraars, stemmend op de ChristenUnie logen er niet om. Plasterk werd 'platte demagogie', 'neerbuigendheid'  en 'een badinerend toontje' verweten. Op de inhoud van zijn argumenten werd niet ingegaan. 

Sinds april 2001 hebben homo's en lesbiennes het recht om te trouwen en vanaf dat moment behoort het trouwen van koppels van gelijke sekse tot de taakomschrijving van de trouwambtenaar. Gedurende tien jaar zijn er ambtenaren geweest die hebben geweigerd om ieder koppel dat zich meldt met de wens om trouwen, te verbinden in de echtelijke staat. 

Nu kunnen ambtenaren kiezen. Zij kunnen na tien jaar geleidelijke gewenning aan hun nieuwe functieomschrijving eindelijk hun werk gaan doen, of ze besluiten zelf op te stappen. 

Is dit discriminerend naar christenen? Geenszins. Ik ken al tientallen jaren lang christenen die niet op zondag willen werken en daarom een beroep kiezen waarin niet op de zondag gewerkt hoeft te worden. De christen die niet op zondag de orde wil handhaven tijdens een voetbalwedstrijd, wordt geen politieagent. Op een olieboorplatform zul je weinig SGP-ers tegen komen. 

Narcisme
Al lezend vraagt u zich misschien af, waarom ik me zo opwind over een maatschappelijke discussie waarvan de uitkomst nog wel geruime tijd op zich zal laten wachten. Mijn opwinding gaat over het narcisme dat kenmerkend is voor ieder minderheidsgeloof, waarbij een interpretatie van een heilig boek prioriteit krijgt, en belangrijker wordt geacht dan het gedachtegoed van een meerderheid. Dit narcisme is buitensluitend want per definitie niet-relationeel maar in zichzelf gekeerd genoegzaam. Empathie ontbreekt ten aanzien van de horizontale menselijke relatie en wordt vervangen door een exclusieve verticale relatie met god, die gekenmerkt wordt door bewondering en verering.  Empathie en bewondering gaan nooit samen. Een relatie die gebaseerd is op bewondering is nooit gelijkwaardig, de relatie god - mens dus. Een relatie die gebaseerd is op empathie wil juist gelijkwaardigheid en wil de ander ook het gevoel van gelijkwaardigheid geven. Hierdoor ontstaat wederkerigheid en relationele verantwoordelijkheid. 

De weigerambtenaar trekt zich terug uit de horizontale relatie en vindt het van daaruit vanzelfsprekend dat hij niet empathisch dienstbaar hoeft te zijn, zoals zijn ambt dat ven hem vraagt. De narcistische uitzonderingspositie wordt gerechtvaardigd met een beroep op het geweten, alsof het geweten niet even subjectief is als de interpretatie van datgene waarin geloofd wordt. Een geweten dat betekenis aan  gedrag verleent zonder rekening te houden met de context van dat gedrag wordt een dictatoriaal dogma. De context van de huwelijksvoltrekking van homo's en lesbiennes is liefde.

_{Henk Kik is klinisch psycholoog en psychotherapeut}