Het verleden en het heden nog steeds verbonden....

Niet alleen dood en verderf tijdens kruistochten

Dood en verderf veroorzaakten de kruistochten in het Midden-Oosten van de elfde, twaalfde en dertiende eeuw. De Europeanen leerden echter van de Arabieren ook allerlei technische hoogstandjes, en namen kennis uit de geneeskunde over, blijkt uit de tentoonstelling De Kruistochten in Museum Catharijneconvent in Utrecht.

,,In alle straten en op alle pleinen lagen bergen van afgeslagen hoofden, handen en benen. Welk een passende bestraffing'', schreef een deelnemer aan de eerste kruistocht over de verovering van de stad Jeruzalem. Veel bloed vloeide er in 1099 door de straten van de 'heilige stad'. ,,De inwoners van Jeruzalem werden aan het zwaard geregen en de Franken trokken een week lang plunderend en moordend door de stad. In de Al-Aqsa-moskee doodden de Franken meer dan zeventigduizend moslims, onder hen vele imams, geleerden en vromen, die hun land verlaten hadden om vreedzaam in dit oord te leven...'', noteerde een islamitische historicus enkele tientallen jaren later.

Eind elfde eeuw waren de eerste kruisvaarders vertrokken uit Europa, met name uit het huidige Frankrijk en Duitsland. Hoeveel mensen uit het huidige Nederland zijn mee geweest, is onbekend. Specifieke getallen zijn sowieso niet te geven, want geschiedschrijvers ,,noemden de wildste getallen om duidelijk te maken dat het om veel mensen ging'', weet gastconservator Luc Panhuysen. Hij stelde voor het Museum Catharijneconvent de tentoonstelling De Kruistochten samen, die tot 8 januari te bezichtigen is in Utrecht.

Duizenden ridders weet paus Urbanus II met zijn bekende uitspraak ,,God wil het!'' te mobiliseren om het Heilige Land en met name Jeruzalem te zuiveren van de islamieten. En niet alleen ridders, ook veel kooplui en gewoon voetvolk. Deelname aan een kruistocht bracht namelijk belastingvoordeel en bood vergeving van zonden, had de paus beloofd.

Drieduizend kilometer lang was de reis, een enorme tocht voor die tijd. ,,Ze deden er soms jaren over'', zegt Panhuysen. Door de barre tochten kwamen al veel kruisvaarders om en door het geweld stierven nog eens velen. ,,Maar voor al deze kruisvaarders woog de ellende op tegen de eeuwige glorie, die hun door de paus was beloofd.''

Verdeeld over zeven grote kruistochten en een paar kleinere trokken honderdduizenden christenen tussen 1096 en 1291 vanuit Europa naar het huidige Isra�l. Ze stichtten een koninkrijk en enkele vorstendommen en bouwden verschillende burchten. Sommige kruisvaarders wilden wel voor altijd blijven om het Heilige Land te beschermen. Maar in 1291 viel het laatste bastion in handen van de islamieten.

De tentoonstelling - deels overgenomen van een museum uit het Duitse Mainz - opent met de redenen om naar Jeruzalem te vertrekken. De verwoesting van de Heilige Grafkerk in Jeruzalem in 1009 was een van de aanleidingen, meldt een bordje bij een replica van de kerk. ,,De opbouw naar de daadwerkelijke kruistochten was heel geleidelijk'', weet journalist en historicus Panhuysen. ,,Er was geen specifieke oorlogsverklaring of zo.''

De tweede ruimte is de 'vechtzaal'. Bij een schaalmodel van een stadsmuur is een belegering in sc�ne gezet met tinnen ridders, compleet met stormram en belegeringstoren. ,,De eerste kruistocht was het meest succesvol. Daarbij is het meest veroverd'', vertelt Panhuysen. ,,Daarna nam het land dat de kruisvaarders in bezit hadden, alleen maar af.''

Joodse gemeenschap

In het huidige Isra�l woonde in de tijd van de eerste kruistochten ,,een behoorlijke Joodse gemeenschap'', zegt Panhuysen. Daar bleef niet veel van over. Een Joodse historicus schrijft in de twaalfde eeuw: ,,Toen de kruisvaarders langs plaatsen reisden waar Joden woonden, zeiden ze tegen elkaar: 'Kijk eens, we gaan die godslasteraars opzoeken en ons op de moslims wreken, terwijl hier de Joden zijn die Christus vermoord en gekruisigd hebben'. Laten we ons eerst op hen wreken en hen uitroeien, zodat de naam Isra�l in vergetelheid raakt of laten ze ons geloof aannemen.''

En een christelijke kroniekschrijver noteert: ,,Slechts enkele Joden ontkwamen en de weinigen die zich lieten dopen, deden dat meer uit doodsangst dan uit liefde voor het christelijk geloof. Daarna zetten Emich, Klareboud, Thomas en de rest van dit onverdraaglijke gezelschap, beladen met Joodse buit, de reis naar Jeruzalem voort.''

Het doel van de tentoonstelling is niet te laten zien hoe erg christenen zich hebben gedragen, zegt Panhuysen. ,,Wij hebben niet als taak te oordelen'', vult museumdirecteur Guus van den Hout. ,,Wij willen in deze tentoonstelling de kruistochten wel vanuit verschillend perspectief tonen. Wij christenen dachten lange tijd dat het christendom superieur was. Die tijd is voorbij.''

De kruistochten worden christenen door sommige moslims nog steeds nagedragen. Verwacht het museum ook moslims te trekken? De Duitse tentoonstelling trok zeker allochtonen, weet Van den Hout. Hetzelfde verwacht hij in Utrecht. ,,De eerste groep die heeft geboekt, is een school met veel islamitische leerlingen.''

Wat valt er vandaag de dag van de kruistochten te leren? Panhuysen: ,,Zoals de islamieten de kruisvaarders beschreven, komt sterk overeen met de woorden waarmee wij nu het moslimfundamentalisme omschrijven. Gelovigen hebben hun trots. En als jouw geloof in het gedrang komt, is er sprake van gefnuikte trots. Dan ga je je religie verdedigen. Dat zag je bij de kruisvaarders en dat zie je bij de huidige moslimfundamentalisten. Deze tentoonstelling is een spiegel.''

Tijdmachine

Het is meer dan vechten geweest tijdens twee eeuwen kruistochten. Daarop ligt in de tentoonstelling de nadruk. De Europeanen leerden van de Arabieren ook allerlei technische hoogstandjes. En ze namen kennis uit de geneeskunde over. ,,De kruisvaarders vertrokken met een robuust vijandsbeeld. Ze kwamen terug met meer op hun netvlies dan een heiden die een kopje kleiner moest worden gemaakt.'' Het is ,,een innige ontmoeting'' geweest tussen de kruisvaarders en de Arabieren, concludeert Panhuysen. Zo zelfs dat ze elkaars (eet)gewoonten overnamen.

De laatste zaal van de tentoonstelling is voor de jeugd. De tijdmachine is te bezichtigen waarmee Dolf uit het boek Kruistocht in spijkerbroek van Thea Beckman een aantal eeuwen wordt teruggeflitst en terechtkomt in een kinderkruistocht. Wie het waagt erin te gaan staan, maakt niet meer mee dan wat flitsende lampjes. Het is een rekwisiet uit de Nederlandse film Kruistocht in spijkerbroek, die volgend najaar in de bioscopen te zien zal zijn. De productiemaatschappij stond de tijdmachine graag af, want samen met een kort voorfilmpje is het mooie reclame op een uitstekende plek.

Helemaal op z'n plek is de machine ook weer niet. Panhuysen erkent dat veel historici inmiddels betwijfelen of kinderkruistochten ooit hebben plaatsgevonden.

Behalve de toegangsprijs van zeven euro voor volwassenen wil het museum meer verdienen aan De Kruistochten. In de museumwinkel staat de merchandising klaar. Talloze boeken, maar ook houten zwaardjes en literaire uitgaven van de Nieuwe Bijbelvertaling. En natuurlijk dozen met Playmobil-ridders voor de kinderen.

Bron: Nederlands Dagblad (5 september 2005)

Dat waren nog eens tijden! Wellicht hebben de Moslism toen ook iets van
de Kruisridders geleerd;
hoe je jihad moet organiseren en uitvoeren.

Waar is trouwens Jiyuu gebleven?

Ik weet nergens van.